ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਲੇਖ | Guru har rai ji da lekh in punjabi

ਇਸ ਪੋਸਟ ਵਿਖੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ‘ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਲੇਖ‘ (Guru har rai ji da lekh in punjabi), ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ guru har ray ji da itihas, ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ guru har ray ji da jnm ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਪੂਰਨ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿਤੀ ਗਈ ਹੈ|

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

ਪੂਰਾ ਨਾਂ	ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਸਾਹਿਬ ਜੀ
ਜਨਮ	ਜਨਮ 16 ਜਨਵਰੀ 1930 ਈ.
ਜਨਮ ਥਾਂ	‘ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ‘, ਪੰਜਾਬ
ਪਿਤਾ	ਪਿਤਾ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿਤਾ ਜੀ
ਮਾਤਾ	ਮਾਤਾ ਨਿਹਾਲ ਕੌਰ
ਪਤਨੀ	ਮਾਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ( ਮਾਤਾ ਸੁਲੱਖਣੀ)
ਪੁੱਤਰ	ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਸਨ ਬਾਬਾ ਰਾਮਰਾਇ ਜੀ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਹਰਕਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ
ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ	ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਅੱਠਵੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ
ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ	ਗੁਰੂ ਹਰਕਿਸ਼ਨ ਜੀ
ਜੋਤੀ-ਜੋਤ	6 ਅਕਤੂਬਰ 1661

ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਲੇਖ

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਰਾਯ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 16 ਜਨਵਰੀ 1930 ਈ. ਪੰਜਾਬ ਦੇ ‘ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਵਿਖੇ ਸੋਢੀ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਪਿਤਾ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿਤਾ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਨਿਹਾਲ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ| ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਬਡੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ|

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੇ ਬਚਪਨ ਦੀ ਘਟਨਾ

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਕੋਮਲ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਸਨ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਬਚਪਨ ਦੀ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਖੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਸੈਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਤੇਜ਼ ਹਵਾ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਚੋਲਾ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਲਝ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੁਝ ਫੁੱਲ ਟੁੱਟ ਗਏ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਇਹ ਫੁੱਲ ਟਾਹਣੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕਿੰਨੇ ਸੋਹਣੇ ਲੱਗ ਰਹੇ ਸਨ।

ਉਸੀ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਵਿੰਦ ਜੀ ਉਥੇ ਆ ਗਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਉਦਾਸੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦੱਸ ਦਿੱਤੀ। ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਵਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਚੋਲਾ ਪਹਿਨਦੇ ਹੋ, ਜਿਸ ਦੇ ਲਹਰਾਉਣ ਨਾਲ ਨਾਜ਼ੁਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਸ਼ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਵੇਲੈ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਚੱਲੋ।
ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਵਿੰਦ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ, ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਵਰਤਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬਾਲ ਹਰਿਰਾਏ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਸਬਕ ਆਪਣੇ ਪਲੇ ਬਨ ਲਏ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਉਸ ਤੇ ਅਮਲ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਸ਼ੇਖ ਫ਼ਰੀਦ ਦੀ ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ

”ਸਭਨਾ ਮਨ ਮਾਣਿਕ ਠਾਹਣੁ ਮੂਲਿ ਮਚਾਂਗਵਾ|
ਜੇ ਤਉ ਪੀੜੀਆ ਦੀ ਸਿਕ ਹਿਆਉ ਨ ਠਾਹੇ ਕਹਿ ਦਾ’ ||

ਭਾਵ :- ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਹੀਰੇ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਪਾਪ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ,ਤਾਂ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦਿਲ ਨਾ ਦੁਖਾਓ।

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਵਿਵਾਹ

ਗੁਰੂ ਹਰਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਵਿਵਾਹ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਖੇ ਉਤਰਪਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਨੂਪ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਖੇ ਦਯਾ ਰਾਮ ਜੀ ਦੀ ਪੁਤ੍ਰੀ ਮਾਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ( ਮਾਤਾ ਸੁਲੱਖਣੀ) ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਬਤ 1697 ਵਿਚ ਹੋਇਆ| ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸੁਲੱਖਣੀ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਸਨ ਬਾਬਾ ਰਾਮਰਾਇ ਜੀ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਹਰਕਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ , ਬਾਬਾ ਹਰਕਿਸ਼ਨ ਜੀ ਅਗੇ ਚਲ ਕੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਅੱਠਵੇਂ ਗੁਰੂ ਬਣੇ|

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਕੋ ਗੁਰੂ ਪਦ ਕਿ ਪ੍ਰਾਪਤੀ

ਸਿੱਖੋ ਕੇ ਛਠੇ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਵਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਜੋਤੀ-ਜੋਤ ਸਮਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪੋਤੇ ਹਰਰਾਇ ਜੀ ਨੂੰ 14 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ 3 ਮਾਰਚ 1644 ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਸੋਪ ਦਿਤੀ| ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਵਿੰਦ ਦੇ ਜੋਤੀ-ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਦ 8 ਮਾਰਚ 1644 ਵਿਚ 14 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਆਪ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਬਣੇ|

ਗੁਰੁ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਵਾਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਬਡੇ ਸ਼ੋਕੀਨ ਹਨ, ਪਰ ਆਪ ਜੀ ਦੀ ਇਕ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਆਪ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦੇ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਆਪਣੇ ਬਾਗ ਵਿਚ ਲਿਆ ਕੇ ਪਾਲਦੇ ਸਨ|

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ : ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਫੋਜ ਭੇਜਣਾ

ਸ਼ਾਹਜਹਾਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਰਾਜਗੱਦੀ ਲਈ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ, ਦਾਰਾ ਸਿਕੋਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਹੱਥੋਂ ਹਾਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡਰ ਕੇ ਲਾਹੌਰ ਵੱਲ ਭੱਜਿਆ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਫੌਜ ਭੇਜੀ ਤਾਂ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ‘ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ‘ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਫ਼ੌਜ ਭੇਜੀ, ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਬਿਆਸ ਨਦੀ ਤੋਂ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਕਾਰਨ ਦਾਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਦੀ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਭੱਜ ਗਿਆ।

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਇਆ

1658 ਈ. ਵਿਚ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਔਰੰਗਜੇਬ ਨੇ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੂੰ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਜਾਣਨ ਲਈ ਦਿਲੀ ਦਰਵਾਰ ਬੁਲਾਇਆ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਆਪ ਨਹੀਂ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਰਾਮ ਰਾਈ ਨੂੰ ਆਪ ਦੀ ਥਾਂ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। Guru har rai ji da lekh

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਰਾਮ ਰਾਇ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ?

ਜਦੋਂ ਰਾਮ ਰਾਏ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਰਾਮਰਾਇ ਨੂੰ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਬੀਬ‘ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ‘ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ-

‘ਮਿਟੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੀ ਪੇੜੇ ਪਈ ਕੁਮਿਆਰ|
ਘੜੀ ਭਾਂਡੇ ਇਟਾ ਕਿ ਆਂ ਜਲਦੀ ਕਰੇ ਪੁਕਾਰ||‘

ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਕਿ ਹੈ| ਰਾਮ ਰਾਇ ਨੇ ਔਰੰਗਜੇਬ ਨੂੰ ਖੁਸ ਕਰਨ ਲਾਇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ‘ ਵਿਖੇ ਮਿਟੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ, ਬਲਕਿ ਮਿਟੀ ਬੇਈਮਾਨ ਦੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ|
ਜ਼ੰਦੋ ‘ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ‘ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਕਿ ਰਾਮ ਰਾਇ ਨੇ ਔਰੰਗਜੇਬ ਨੂੰ ਖੁਸ ਕਰਨ ਲਾਇ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ‘ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਰਾਮਰਾਇ ਦਾ ਸਦਾ ਲਾਇ ਤਿਆਗ ਕਰ ਦਿਤਾ|

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਜੋਤੀ-ਜੋਤ ਸਮਾਉਣਾ

ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅੰਤਮ ਸਮਾਂ ਨੇੜੇ ਜਾਣ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਗੁਰੂ ਹਰਕਿਸ਼ਨ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਅੱਠਵਾਂ ਗੁਰੂ ਹੋਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੋ| 6 ਅਕਤੂਬਰ 1661 ਨੂੰ ‘ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ‘ ਵਿਖੇ ਆਪ ਜੀ ਜੋਤੀ-ਜੋਤ ਸਮਾਂ ਗਏ ਸਨ|

FAQ