ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਕਿਸਮਾਂ

ਇਸ ਪੋਸਟ ਵਿਚ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (kriya visheshan di pribhasha ate kisma), ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ( kriya visheshan di pribhasha ) ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ( kriya visheshan di kisma ) ਨੂੰ ਸੋਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਸਮਝਾਇਆ ਗਯਾ ਹੈ|

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦ ਕਿਰਿਆ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੱਸਣ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ-

1. ਰਾਮ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਦਾ ਹੈ
2. ਰਾਮ ਅਤਿ ਚੰਗਾ ਦੌੜਾਕ ਹੈ।
3. ਰਾਮ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਦਾ ਹੈ।

ਕਿਰਿਆ – ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ

ਕਿਰਿਆ – ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅੱਠ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਕ੍ਰਮ ਨੰਬਰ	ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਾਮ
1.	ਕਾਲ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
2.	ਸਥਾਨ-ਵਾਚਕ-ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
3.	ਪ੍ਰਕਾਰ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਪ੍ਰਕਾਰ
4.	ਮਿਣਤੀ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
5.	ਸੰਖਿਆ ਜਾਂ ਗਿਣਤੀ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
6.	ਨਿਰਣਾ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
7.	ਕਾਰਣ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
8.	ਤਾਕੀਦ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ

ਕਾਲ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਕਿਸਮਾਂ

1. ਕਾਲ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Adverb of Time)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ  ਕਿਰਿਆ ਹੋਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|

ਜਿਵੇਂ-

1. ਅੱਜ
2. ਕੱਲ੍ਹ
3. ਪਰਸੋਂ
4. ਹੁਣ
5. ਸਵੇਰੇ
6. ਦੁਪਹਿਰੇ
7. ਕੁਵੇਲੇ

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਅੱਜ ਮੇਰਾ ਪੇਪਰ ਹੈ।
2. ਉਹ ਕੁਵੇਲੇ ਆਇਆ।
3. ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਏ, ਉਹ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ।

2. ਸਥਾਨ-ਵਾਚਕ-ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Adverb of Place)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਥਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਹ ਸਥਾਨ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਜਿਵੇਂ-

1. ਅੰਦਰ
2. ਬਾਹਰ
3. ਇਧਰ
4. ਉਧਰ
5. ਸੱਜੇ
6. ਖੱਬੇ
7. ਨੇੜੇ
8. ਦੂਰ
9. ਉੱਤੇ
10. ਥੱਲੇ

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਅਸੀਂ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠਦੇ ਹਾਂ।
2. ਉਹ ਬਾਹਰ ਖੜੇ ਹਨ।
3. ਤੁਸੀਂ ਦੂਰ ਕਿਉਂ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ।

3. ਪ੍ਰਕਾਰ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Adverb of manners)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਰ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ-

1. ਹੌਲੀ
2. ਤੇਜ਼
3. ਇਵੇਂ
4. ਕਿਵੇਂ
5. ਰੁਕ ਕੇ
6. ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਰਾਜੂ ਤੇਜ਼-ਤੇਜ਼ ਤੁਰਦਾ ਹੈ।
2. ਉਹ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਤੁਰਦਾ ਹੈ।
3. ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਤੁਰਦੇ ਹੋ।

4. ਮਿਣਤੀ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Adverb of Quantity)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ– ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਮਿਣਤੀ ਜਾਂ ਪਰਮਾਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ|
ਜਿਵੇਂ –

1. ਕੁਝ
2. ਘੱਟ
3. ਵੱਧ
4. ਬਹੁਤਾ
5. ਥੋੜਾ
6. ਜਿੰਨਾ
7. ਕਿੰਨਾ
8. ਇੰਨਾ

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

• ਮੈਨੂੰ ਘੱਟ ਮਿੱਠੇ ਵਾਲੀ ਚਾਹ ਦਿਉ।
• ਤੁਹਾਨੂੰ ਥੋੜਾ ਦੁੱਧ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
• ਇਸ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ ਘਿਉ ਹੈ।

5. ਸੰਖਿਆ ਜਾਂ ਗਿਣਤੀ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Adverb of Numbers)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਦੇ ਹੋਣ ਦੀ ਗਿਣਤੀ, ਜਾਂ ਵਾਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਉਹ ਸੰਖਿਆ ਜਾਂ ਗਿਣਤੀ-ਵਾਚਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ|
ਜਿਵੇਂ-

• ਕਈ ਵਾਰੀ
• ਇਕ ਇਕ
• ਦੋ-ਦੋ
• ਕਦੀ ਕਦਾਈਂ
• ਘੜੀ-ਮੁੜੀ
• ਦੁਬਾਰਾ
• ਵਾਰ-ਵਾਰ

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

• ਤੁਸੀਂ ਘੜੀ-ਮੁੜੀ ਗਲਤੀ ਕਰਦੇ ਹੋ।
• ਉਹ ਕਦੀ ਕਦਾਈਂ ਚਰਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।

6. ਨਿਰਣਾ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Adverb of Affirmation and Negation)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਾ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਹ ਨਿਰਣਾ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਜਿਵੇਂ-

• ਹਾਂ ਜੀ
• ਨਹੀਂ ਜੀ
• ਠੀਕ
• ਹਾਂ
• ਨਾ
• ਬਹੁਤ ਅੱਛਾ
• ਜ਼ਰੂਰ
• ਆਹੋ

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ।
2. ਤੁਸੀਂ ਜਰੂਰ ਸਾਡੇ ਘਰ ਆਉਣਾ।
3. ਹਾਂ ਜੀ, ਉਹ ਆਏਗਾ।

7. ਕਾਰਣ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Adverb of Cause)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਰਣ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ-

• ਇਸ ਕਰਕੇ
• ਤਾਂ ਹੀ
• ਸੋ
• ਕਿਉਂਕਿ
• ਕਿਉਂਜੁ

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਮੈਂ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਬੀਮਾਰ ਸੀ।
2. ਤੁਸੀਂ ਲੇਟ ਹੋ ਗਏ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਬੱਸ ਨਿਕਲ ਲਈ।
3. ਮਿਹਨਤ ਕਰੋਗੇ ਤਾਂ ਹੀ ਪਾਸ ਹੋਵੋਗੇ।

8. ਤਾਕੀਦ-ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Adverb of Emphasis)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਜਾਂ ਪਕਿਆਈ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਤਾਕੀਦ ਵਾਚਕ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਹਾ ਜਾਦਾ ਹੈ|
ਜਿਵੇਂ-

• ਹੀ
• ਵੀ
• ਤਾਂ
• ਤੇ
• ਬਿਲਕੁਲ
• ਬੇਸ਼ਕ

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਮੈਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਤੁਸੀਂ ਕੌਣ ਹੋ।
2. ਤੁਸੀਂ ਬੇਸ਼ਕ ਆ ਜਾਉ।
3. ਉਹ ਵੀ ਖਿਡਾਰੀ ਹੈ।

ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਅਵਸਥਾ (Avastha)

ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ|

ਕ੍ਰਮ ਨੰਬਰ	ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਾਮ
1.	ਸਧਾਰਣ ਅਵਸਥਾ
2.	ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਅਵਸਥਾ
3.	ਯੋਜਕੀ ਅਵਸਥਾ

1. ਸਧਾਰਣ ਅਵਸਥਾ (Simle Avastha)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਦੋਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਰਿਆ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਧਾਰਣ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ|

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਤੁਸੀਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਲਿਖਦੇ ਹੋ।
2. ਉਹ ਅੱਜ ਆਏਗਾ।
3. ਉਹ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਚਲ ਪਈ।

2. ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਅਵਸਥਾ (Interrogative Avastha )

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਦੋਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕੁਝ ਪੁੱਛਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨਿਕ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਪਏ ਹੋ?
2. ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਜਾਵੇਗਾ?
3. ਰਾਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦਾ?

3. ਯੋਜਕੀ ਅਵਸਥਾ (Conjunctive Avastha)

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ- ਜਦੋਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰਨ ਤਾਂ ਊਹ ਯੋਜਕੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ|

ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਰਤੋਂ|

1. ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਰੋਟੀ ਖਾਉਂਗੇ, ਉਦੋਂ ਮੈਂ ਵੀ ਖਾਵਾਂਗਾ।
2. ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਜਾਉਂਗੇ, ਉੱਥੇ ਰਾਮ ਵੀ ਜਾਏਗਾ।
3. ਉਹ ਨਾ ਕੇਵਲ ਚਲਾਕ ਹੈ ਪਰ ਈਮਾਨਦਾਰ ਵੀ ਹੈ।

FAQ