ਵਚਨ | Vachan In Punjabi

ਇਸ ਪੋਸਟ ਵਿਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਚਨ (vachan in punjabi), ਵਚਨ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ (Vachan di pribhasha), ਵਚਨ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ (vachan di kisma) ਨੂੰ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੜਿਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਝਾਯਾ ਗਯਾ ਹੈ|

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ: ਜਿਸ ਨਾਵ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਜੀਵ, ਵਸਤੂ ਜਾ ਸਥਾਨ ਦੇ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਇਕ ਜਾਂ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਚਨ ਆਖਦੇ ਹਨ|
ਜਿਵੇਂ–

• ਮੁੰਡਾ
• ਘੜੀ
• ਔਰਤਾਂ
• ਕਾਰਾਂ
• ਇੱਟਾਂ

ਵਚਨ ਦੇ ਉਦਾਹਰਣ

1. ਮੁੰਡੇ ਗੀਤ ਗਾ ਰਹੇ ਸਨ।
2. ਕਿਸਾਨ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਗਿਣਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਵਚਨ ਹਨ।

ਆ ਵੀ ਪੜੋ:- ਲਿੰਗ ਬਦਲੀ ਦੇ ਨਿਯਮ in Punjabi

ਵਚਨ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ

ਵਚਨ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ|

ਕ੍ਰਮ ਨੰਬਰ	ਕਿਸਮ ਦਾ ਨਾਮ
1.	ਇਕ ਵਚਨ
2.	ਬਹੁ-ਵਚਨ

1. ਇਕ ਵਚਨ

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ : ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਸਤੂ ਜਾਂ ਥਾਂ ਦੇ ਇਕ ਹੋਣ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਇਕ ਵਚਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ||
ਜਿਵੇਂ–

• ਮੁੰਡਾ
• ਕੁੜੀ
• ਕਾਰ
• ਬੋਤਲ
• ਕਾਪੀ

ਇਕ ਵਚਨ ਦੇ ਉਦਾਹਰਣ

1. ਕੁਲਜੀਤ ਕੇਲਾ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
2. ਮੁੰਡਾ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਇਕ-ਵਚਨ ਹਨ।

2. ਬਹੁ-ਵਚਨ

ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ : ਜਿਸ ਨਾਵ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਜੀਵ, ਵਸਤੂ ਜਾ ਸਥਾਨ ਦੇ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਆਖਦੇ ਹਨ|
ਜਿਵੇਂ–

• ਮੁੰਡੇ
• ਕੁੜੀਆਂ
• ਕਾਰਾਂ
• ਬੋਤਲਾਂ
• ਕਾਪੀਆਂ

ਬਹੁ-ਵਚਨ ਦੇ ਉਦਾਹਰਣ

1. ਕੁਲਜੀਤ ਕੇਲੇ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
2. ਮੁੰਡਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਹਨ।

ਵਚਨ ਬਦਲੀ ਦੇ ਨਿਯਮ

ਇਕ ਵਚਨ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅੰਤ ਵਾਲਾ ਕੰਨਾ (T) ਹਟਾ ਕੇ ਲਾਂ (‘) ਲਾਇਆ ਬਹੁ ਵਚਨ ਬਣਦਾ ਹੈ|
ਜਿਵੇਂ:-

ਇਕ ਵਚਨ	ਬਹੁ ਵਚਨ
ਸਤਰਾਂ	ਸੰਤਰੇ
ਤੋਤਾ	ਤੱਤੇ
ਬਿਸਤਰਾ	ਬਿਸਤਰੇ
ਤਾਲਾ	ਤਾਲੇ
ਬੱਕਰਾ	ਬਕਰੇ
ਮੰਜਾ	ਮੰਜੇ
ਖੋਤਾ	ਖੋਤੇ
ਘੋੜਾ	ਘੋੜੇ
ਵੱਡਾ	ਵੱਡੇ
ਗਮਲਾ	ਗਮਲੇ
ਤਬਲਾ	ਤਬਲੇ
ਕਾਕਾ	ਕਾਕੇ
ਚੇਲਾ	ਚੇਲੇ
ਬੱਚਾ	ਬੱਚੇ
ਬਿੱਲਾ	ਬਿੱਲੇ
ਪੱਤਾ	ਪੱਤੇ
ਆਂਡਾ	ਆਂਡੇ
ਪੋਤਰਾ	ਪੋਤਰੇ
ਤਾਰਾ	ਤਾਰੇ

ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੰਨੇ ਉਪਰ ਬਿੰਦੀ ਲਾ ਕੇ ਬਹੁ ਵਚਨ ਬਣਦਾ ਹੈ|
ਜਿਵੇਂ :

ਇਕ ਵਚਨ	ਬਹੁ ਵਚਨ
ਗੇਂਦ	ਗੇਂਦਾਂ
ਚਾਦਰ	ਚਾਦਰਾਂ
ਕਿਤਾਬ	ਕਿਤਾਬਾਂ
ਕਲਮ	ਕਲਮਾਂ
ਇੱਟ	ਇੱਟਾਂ
ਰੇਲ	ਰੇਲਾਂ
ਤਸਵੀਰ	ਤਸਵੀਰਾਂ
ਤਲਵਾਰ	ਤਲਵਾਰਾਂ
ਰਾਤ	ਰਾਤਾਂ

ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਕੰਨਾਂ ਜਾਂ ਕੰਨਾ ਬਿੰਦੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵਾਂ ਲਾ ਕੇ ਬਹੁ ਵਚਨ ਬਣਦਾ ਹੈ|
ਜਿਵੇਂ :

ਇਕ ਵਚਨ	ਬਹੁ ਵਚਨ
ਗਾਂ	ਗਾਵਾਂ
ਸਰਾਂ	ਸਰਾਵਾਂ
ਕਵਿਤਾ	ਕਵਿਤਾਵਾਂ
ਨਾਂ	ਨਾਵਾਂ
ਕਾਂ	ਕਾਵਾਂ
ਕਥਾ	ਕਥਾਵਾਂ
ਮਾਂ	ਮਾਵਾਂ
ਲਾਂ	ਲਾਵਾਂ
ਹਵਾ	ਹਵਾਵਾਂ

ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰੀ, ਔਂਕੜ, ਦੁਲੈਂਕੜ, ਹੋੜਾਂ, ਕਨੌੜਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਂ ਲਾ ਕੇ ਬਹੁ ਵਚਨ ਬਣਦਾ ਹੈ|
ਜਿਵੇਂ :

ਇਕ ਵਚਨ	ਬਹੁ ਵਚਨ
ਸਾਲੀ	ਸਾਲੀਆਂ
ਘੋੜੀ	ਘੋੜੀਆਂ
ਤਿਤਲੀ	ਤਿਤਲੀਆਂ
ਛਤਰੀ	ਛਤਰੀਆਂ
ਤੱਕੜੀ	ਤੱਕੜੀਆਂ
ਜੁੱਤੀ	ਜੁੱਤੀਆਂ
ਸਹੇਲੀ	ਸਹੇਲੀਆਂ
ਗਦਾ	ਗੰਦੀਆਂ
ਚੋਰੀ	ਚੋਰੀਆਂ
ਸੋਟੀ	ਸੋਟੀਆਂ
ਮੋਤੀ	ਮੋਤੀਆਂ
ਸਾਡੀ	ਸਾਡੀਆਂ
ਨਹੁੰ	ਨਹੂੰਆਂ
ਪਸ਼ੂ	ਪਸ਼ੂਆਂ
ਡਾਕੂ	ਡਾਕੂਆਂ
ਚੰਗੀ	ਚੰਗੀਆਂ
ਜੂੰ	ਜੂੰਆਂ
ਗਊ	ਗਊਆਂ

ਪੜਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਚਨ
ਜਿਵੇਂ :

ਇਕ ਵਚਨ	ਬਹੁ ਵਚਨ
ਮੇਰਾ	ਸਾਡਾ
ਮੈਂ	ਅਸੀਂ
ਮੈਨੂੰ	ਸਾਨੂੰ
ਉਹ	ਉਨ੍ਹਾਂ
ਹੈ	ਹਨ
ਸੀ	ਸਨ / ਸਾਂ
ਬੈਠਦੀ	ਬੈਠਦੀਆਂ
ਤੂੰ	ਤੁਸੀਂ
ਤੇਰਾ	ਤੁਹਾਡਾ
ਤੁਰਦਾ	ਤੁਰਦੇ
ਜਾਂਦੀ	ਜਾਂਦੀਆਂ
ਪੀਂਦੀ	ਪੀਂਦੀਆਂ
ਕਰਦਾ	ਕਰਦੀਆਂ
ਸੁੱਤਾ	ਸੁੱਤੇ
ਰੋਂਦਿਆਂ	ਰੋਏ

ਵਚਨ ਬਦਲੋ in Punjabi

1. ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਅਜਿਹੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ|
ਜਿਵੇਂ :

• ਸਹੁਰੇ
• ਮਾਪੇ
• ਨਾਨਕ
• ਪੇਕੇ
• ਦਾਦਕੇ
• ਲੋਕ

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ, ਭੂਆ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ।

• ਮੇਰੇ ਛੋਟੇ ਭੂਆ ਜੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
• ਮੇਰੇ ਆਗਰੇ ਤੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਾਲੇ ਭੂਆ ਜੀ, ਆਏ ਹਨ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਭੂਆ ਇਕ ਵਚਨ ਤੇ ਦੂਜੇ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਬਹੁ-ਵਚਨ ਹੈ।

2. ਕਿਸੇ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁ ਵਚਨ ਰੂਪ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|
ਜਿਵੇ :

• (ੳ) ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਾਹਿਬ ਮਾਲੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮਝਾ ਰਹੇ ਹਨ।
• (ਅ) ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੀ ਭਾਸ਼ਣ ਰਹੇ ਸਨ।

3. ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ ਵਚਨ ਰੂਪ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਚਨ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਾਕ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਅਰਥਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ|
ਜਿਵੇਂ :

• ਡਾਕਟਰ ਮਰੀਜ਼ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ| (ਇੱਕ ਵਚਨ)
• ਡਾਕਟਰ ਮਰੀਜ਼ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹਨ| (ਬਹੁ ਵਚਨ)
• ਸ਼ੇਰ ਗਰਜ ਰਿਹਾ ਹੈ| (ਇੱਕ ਵਚਨ)
• ਸ਼ੇਰ ਗਰਜ ਰਹੇ ਹਨ| (ਬਹੁ ਵਚਨ)

4. ਕਈ ਸ਼ਬਦਾ ਦੇ ਇੱਕ ਵਚਨ ਤੇ ਬਹੁ ਵਚਨ ਰੂਪ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਦਲ ਕੇ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ|
ਜਿਵੇਂ :

• ਮੋਰ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹੈ| (ਇੱਕ ਵਚਨ)
• ਮੋਰ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹਨ। (ਬਹੁ ਵਚਨ)
• ਮੋਰਾਂ ਨੂੰ ਦਾਣੇ ਪਾਵੋ। (ਬਹੁ ਵਚਨ)

ਵਚਨ in punjabi class 6, 7, 8, 9, 10, 11 & 12

5. ਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਵਚਨ ਬਦਲੀ ਸਮੇਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚਲੇ ਨਾਂਵ, ਪੜਨਾਂਵ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਵੀ ਵਚਨ ਬਦਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਇਕ ਵਚਨ	ਬਹੁ ਵਚਨ
ਮੁੰਡਾ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ।	ਮੁੰਡੇ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ।
ਮਾਲੀ ਨੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿੱਤਾ।	ਮਾਲੀਆਂ ਨੇ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿੱਤਾ।
ਘੋੜਾ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਦਾ ਹੈ	ਘੋੜੇ ਤੇਜ਼ ਦੌੜਦੇ ਹਨ।
ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ ਮੰਡੀ ਗਿਆ	ਅਸੀਂ ਸਵੇਰੇ ਮੰਡੀ ਗਏ।
ਮੈਂ ਕਾਪੀ ਖਰੀਦੀ	ਅਸੀਂ ਕਾਪੀਆਂ ਖਰੀਦੀਆਂ।
ਮੱਝ ਘਾਹ ਖਾਂਦੀ ਹੈ।	ਮੱਝਾਂ ਘਾਹ ਖਾਦੀਆਂ ਹਨ।
ਚੋਰ ਨੇ ਸਾਈਕਲ ਚੋਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।	ਚੋਰਾਂ ਨੇ ਸਾਈਕਲ ਚੋਰੀ ਕੀਤੇ ਸਨ।
ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਆਪ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।	ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਆਪ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਚਲ ਰਹੀ ਹੈ।	ਠੰਡੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਦਾਲ ਸਬਜ਼ੀ ਰੱਜ ਕੇ ਖਾਓ।	ਦਾਲਾਂ ਸਬਜੀਆਂ ਰੱਜ ਕੇ ਖਾਓ।
ਇਹ ਪਾਣੀ ਦਾ ਮਿਠਾ ਚਸ਼ਮਾ ਹੈ	ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੇ ਮਿੱਠੇ ਚਸ਼ਮੇ ਹਨ।
ਘਰ ਦੀ ਚਾਬੀ ਕਿੱਥੇ ਹੈ?	ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਚਾਬੀਆਂ ਕਿਥੇ ਹਨ?
ਮੈ. ਸਕੂਲ ਗਿਆ ਸੀ।	ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਗਏ ਸਾਂ।
ਮੁੰਡਾ ਗੀਤ ਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।	ਮੁੰਡੇ ਗੀਤ ਗਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਵਿੱਚ ਫੁੱਲ ਖਿੜਿਆ ਹੈ।	ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲ ਖਿੜੇ ਹਨ।

FAQ